Z danych Ministerstwa Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej wynika, że Państwowy Fundusz Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych prowadzi obecnie aż 339 postępowań administracyjnych w sprawie zwrotu wypłaconego i właściwie wykorzystanego dofinansowania do wynagrodzeń pracowników niepełnosprawnych.
Firmy, wobec których toczą się postępowania, zobowiązane są zwrócić Funduszowi ponad 125 milionów złotych. Gra nie toczy się jednak wyłącznie o pieniądze, ale znacznie wyższą stawkę – tysiące miejsc pracy osób niepełnosprawnych. Ministerstwo nie podało ilu niepełnosprawnych jest zatrudnionych w przedsiębiorstwach wobec których toczy się postępowanie.
Kary na raty i pytania senatora
Problem pracodawców, którzy w wyniku stosowania przez Państwowy Fundusz Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych ustawowych drakońsko surowych przepisów znaleźli się w takiej sytuacji, został poruszony podczas prac nad ostatnią nowelizacją ustawy o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych (czerwiec-lipiec br.)
W trakcie obrad sejmowej Komisji Polityki Społecznej i Rodziny posłowie podnosili kwestię zmiany groźnych dla pracodawców zatrudniających osoby niepełnosprawne przepisów wprowadzonych za rządów Platformy Obywatelskiej, a mianowicie możliwość umorzenia lub rozłożenia drakońskiej kary na raty.
Problemem tym zajęli się także senatorowie (zobacz: Senat bez poprawek przyjął zmiany w ustawie o rehabilitacji). Jarosław Duda, były Pełnomocnik Rządu ds. Osób Niepełnosprawnych, a obecnie senator Platformy Obywatelskiej, zwrócił się wówczas do Stanisława Szweda, sekretarza stanu w Ministerstwie Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej, z pytaniami o skalę problemu.
Z treści pytań zadanych przez senatora Jarosława Dudę wynika, że podtrzymuje on stanowisko, iż spóźnienie w zapłacie składek na ubezpieczenie społeczne czyni otrzymane dofinansowanie nienależnymi i uzyskanymi „niezgodnie z prawem pomocy publicznej w zakresie dofinansowania do wynagrodzeń pracowników niepełnosprawnych”.
Zadajemy panu senatorowi Jarosławowi Dudzie publiczne pytanie: z którym przepisem rozporządzenia unijnego w sprawie wyłączeń blokowych (pomocy publicznej) zgodne są wprowadzone przez koalicję PO-PSL drakońskie kary dla przedsiębiorców w formie zwrotu otrzymanego dofinansowania wynagrodzenia pracownika niepełnosprawnego za uchybienia proceduralne, za np. za kilkudniowe opóźnienie wpłat na ubezpieczenie społeczne? Odpowiedź pan senator znajdzie w naszym komentarzu do niniejszego artykułu który opublikujemy w najbliższym czasie.
Wracając do senackiej plenarnej dyskusji i pytań senatora Jarosława Dudy warto przypomnieć, że minister Stanisław Szwed oświadczył, iż posiada odpowiednie dane i zadeklarował udzielenie pisemnej odpowiedzi na pytania senatora w późniejszym terminie.
Zatem poprosiliśmy Ministerstwo Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej o udostępnienie nam odpowiedzi na pytania zadane przez senatora Jarosława Dudę i po miesiącu oczekiwania otrzymaliśmy je.
Pytania i odpowiedzi – skala problemu
Poniżej publikujemy odpowiedzi Ministerstwa na zadane przez senatora Jarosława Dudę pytania.
Jarosław Duda:
Na jakiej podstawie i według jakich kryteriów Prezes Zarządu będzie podejmował decyzje o umorzeniu bądź też nieumorzeniu odsetek od nienależenie pobranych dofinansowań?
Ministerstwo Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej:
W obowiązującym stanie prawnym na podstawie art. 49f ust. 1 w związku z ust. 3a pkt 2 ustawy z dnia 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych (Dz. U. z 2011 r. Nr 127, poz. 721 z późn. zm.) Prezes Zarządu Funduszu, na wniosek dłużnika może umorzyć w części lub w całości (co następuje w formie decyzji) albo rozłożyć na raty (w drodze umowy) wyłącznie odsetki od nienależnie pobranych kwot na podstawie art. 26a ustawy o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych (miesięcznego dofinansowania do wynagrodzenia pracownika niepełnosprawnego), pod warunkiem spłaty kwoty głównej nie później niż w terminie 3 miesięcy od dnia otrzymania wezwania do zapłaty lub ujawnienia okoliczności powodujących obowiązek zwrotu.
Natomiast uchwalona przez Sejm RP w dniu 19 lipca 2016 r. ustawa o zmianie ustawy o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych oraz niektórych innych ustaw zawiera regulacje, które dodatkowo umożliwią rozłożenie na raty spłaty należności pieniężnych lub odroczenie terminu ich płatności w przypadku nienależnie pobranych kwot przez pracodawców otrzymujących dofinansowanie do wynagrodzeń pracowników niepełnosprawnych (w obecnym stanie prawnym brak jest takich regulacji).
Prezes Zarządu Funduszu rozstrzygnięcia w powyższym zakresie podejmował będzie w przypadku uzasadnionym ważnym interesem dłużnika, interesem publicznym, względami gospodarczymi lub społecznymi, lub innymi przyczynami zasługującymi na uwzględnienie, w szczególności w razie całkowitej nieściągalności w rozumieniu art. 49 ust. 5b tej ustawy.
J.D.: Wobec ilu firm prowadzone jest postępowanie o zwrot miesięcznego dofinansowania do wynagrodzeń pracowników niepełnosprawnych?
MRPiPS: Państwowy Fundusz Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych prowadzi 339 postępowań administracyjnych o zwrotu wypłaconego dofinansowania do wynagrodzeń pracowników niepełnosprawnych.
J.D.: Jaki procent pracodawców korzystających ze subsydiów płacowych stanowią pracodawcy zobowiązani do zwrotu dofinansowania do wynagrodzeń pracowników niepełnosprawnych?
MRPiPS: Z subsydiów płacowych korzysta miesięcznie około 26 000 pracodawców. Pracodawcy, wobec których prowadzone są postępowania w sprawie zwrotu dofinansowania do wynagrodzeń pracowników niepełnoprawnych stanowią około 1,3%.
J.D.: Jaka jest kwota uzyskanej niezgodnie z prawem pomocy publicznej w zakresie dofinansowania do wynagrodzeń pracowników niepełnosprawnych – proszę o podanie również wartości procentowej w odniesieniu do ogólnej puli środków na ten cel?
MRPiPS: Wstępnie oszacowana kwota uzyskanej niezgodnie z prawem pomocy publicznej w zakresie dofinansowania do wynagrodzeń pracowników niepełnosprawnych wynosi 125 534 191,74 zł. Stanowi ona około 4,2% ogólnej puli środków na ten cel, która wg planu finansowego na 2016 r. w zakresie art. 26a „Dofinansowanie do wynagrodzeń pracowników niepełnosprawnych” wynosi 2 985 000 000 zł.
WatchDogPfron komentuje:
Połowiczne rozwiązanie
Wydawało się, że posłowie są skłonni, przy akceptacji rządu, problem wspomnianych kar rozwiązać definitywnie. Niestety zabrakło czasu na kompleksowe rozwiązanie sprawy czyli likwidacji tego absurdu prawnego. Udało się przyjąć połowiczne rozwiązanie
Przypomnijmy zatem, że pracodawca – zgodnie z nowelizacją ustawy z dnia 19 lipca 2016 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych – od którego Państwowy Fundusz Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych zażądał lub zażąda zwrotu otrzymanego dofinansowania wynagrodzenia, ma prawo złożyć tylko raz wniosek o rozłożenie zwrotu tego dofinansowania (należności) na raty – w całości lub części, na okres maksymalnie do 10 lat, bądź o odroczenie terminu jego płatności. Przy tym od zwrotu dofinansowania rozłożonego na raty lub od odroczenia terminu jego płatności, nie będą naliczane odsetki za zwłokę.
Uznaniowa decyzja Prezesa Funduszu
Decyzję w sprawie pozytywnego rozpatrzenia wniosku pracodawcy podejmuje Prezes Państwowego Funduszu Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych, biorąc pod uwagę – zgodnie ze wspomnianą ustawą – ważny interes pracodawcy-dłużnika, interes publiczny, względy gospodarcze lub społeczne, a także inne przyczyny zasługujące na uwzględnienie, w szczególności całkowitą nieściągalność należności.
Warto zwrócić szczególną uwagę na fakt, że złożenie wniosku o rozłożenie zwrotu otrzymanego dofinansowania wynagrodzenia pracownika niepełnosprawnego na raty bądź odroczenie terminu jego płatności nie zawsze jednak musi zakończyć się pomyślnie dla pracodawcy, który wówczas prawdopodobnie podejmie decyzję o zwolnieniu pracowników niepełnosprawnych.
Pesymistyczne dane
Publikowane przez nas dane Ministerstwa Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej nie napawają optymizmem – skala problemu jest dużo większa niż sądziliśmy (zobacz: Dane z PFRON potwierdzają nasze najgorsze obawy). Jeszcze nieco ponad dwa miesiące temu PFRON utrzymywał, że problem dotyczy 177 firm. Jakiś czas później Robert Kwiatkowski, prezes Funduszu, w jednym z wywiadów przyznał, że firm zobowiązanych do zwrotu dofinansowań jest 230 i zatrudniają one ok. 10 300 osób niepełnosprawnych. Zastanawiające jest, skąd wynika tak duża rozbieżność danych. Czyżby w tak krótkim czasie Fundusz wszczął ponad 100 nowych postępowań?
Ciekawe byłoby również dowiedzieć się, ile faktycznie osób niepełnosprawnych zatrudniają firmy zobowiązane do zwrotu dofinansowań (o podanie dokładnej liczby zwróciliśmy się już do Ministerstwa).
Kto może nie skorzystać z połowicznego rozwiązania?
Z informacji, które otrzymujemy wynika, że część przedsiębiorstw nie złoży wniosku o rozłożenie na raty zwrotu dofinansowania wynagrodzenia niepełnosprawnych pracowników lub o odroczenie terminu płatności tego zwrotu, głównie dlatego, że nie rozwiązuje to ich problemu, albowiem mają zbyt słabą kondycję finansowa aby móc nawet w ratach zwrócić wspomniane dofinansowania. Istnieje duże prawdopodobieństwo, że głównie te przedsiębiorstwa będą skłonne – w celu ratowania firmy – do zwalniania pracowników niepełnosprawnych. Wiele z nich w takiej sytuacji będzie zmuszona ogłosić upadłość.
PO-PSL-owskie pojmowanie pomocy publicznej
W tym miejscu trzeba przypomnieć, że zgodnie z rozporządzeniem unijnym o wyłączeniach blokowych (pomocy publicznej) subsydiowanie zatrudnienie jest zachętą dla przedsiębiorcy do zatrudniania osób niepełnosprawnych.
Polskie (PO-PSL) pojmowanie intencji i dosłownego zapisu prawa Unii Europejskiej w tym zakresie jest ewenementem na skalę europejską, a być może i światową. Oto bowiem dofinansowanie do wynagrodzenia osoby niepełnosprawnej, mimo iż zostało wykorzystane zgodnie z przeznaczeniem, stało się jedynym rodzajem kary w postaci jego zwrotu wraz z odsetkami za ustawowe proceduralne uchybienia przedsiębiorcy lub np. za opóźnienia w opłaceniu składek ubezpieczenia społecznego czy za błędnie wyliczone składniki płac.
Warto nadmienić, że niejednokrotnie uchybienia są wynikiem okoliczności niezależnych od pracodawcy (błąd pracownika, upadłość klienta, przyznania priorytetu ratowaniu miejsc pracy osób niepełnosprawnych).
To są drakońskie kary nie mające precedensu w polskich przepisach i dotyczą tylko pracodawców zatrudniających osoby niepełnosprawne. Wobec pracodawców do których kieruje się sprawne osoby bezrobotne i którym wynagrodzenie refunduję się w ramach pomocy de minimis z Funduszu Pracy (nie korzysta się z wyłączeń blokowych, jakkolwiek jest taka możliwość) nie stosuje się tak drakońskich kar. Czy to nie jest dyskryminacja pracujących osób niepełnosprawnych i pracodawców zatrudniających te osoby w ramach pomocy publicznej?
Lech Janowicz
Panowie senatorowie z PO – wstyd!!! Jak można zasiadać w parlamencie i tak się nie znać na tym za co się diety bierze! Jeszcze raz wstyd!!!