21 września 2016 r. w Centrum Zarządzania Innowacjami i Transferem Technologii Politechniki Warszawskiej odbyła się konferencja „Miasto Dostępne”. Celem konferencji była promocja działań na rzecz poprawy dostępności miast – przestrzeni publicznych i budynków, a także wymiana dobrych praktyk realizacyjnych w zakresie budowy przestrzeni przyjaznych dla wszystkich. Spotkanie miało także zainicjować działania na rzecz wypracowania nowych metod nauczania, dających wiedzę i kompetencje przyszłym projektantom miast dostępnych, czyli architektom, urbanistom i planistom.
„Należy likwidować wszelkie przeszkody formalno-prawne, które uniemożliwiają dostępność. Chciałbym zadeklarować, że takie działania będą podjęte” – podkreślił Tomasz Żuchowski, Podsekretarz Stanu w Ministerstwie Infrastruktury i Budownictwa. Przypomniał także, że w poprzedniej kadencji zajmował się kwestią wdrażania Konwencji ONZ o prawach osób niepełnosprawnych. „Wiele się o dostępności wówczas mówiło, ale niewiele było wartości dodanej. Nadszedł czas, żeby nie tylko o tym mówić, ale również przejść do czynów. Mam nadzieję, że wkrótce te czyny zostaną zauważone” – zapowiedział.
Po pierwsze: projektowanie uniwersalne
Podczas konferencji wielokrotnie podkreślano, że odpowiedzią na pytania o zwiększenie dostępności miast, jest projektowanie uniwersalne, czyli – najkrócej rzecz ujmując – projektowanie rozwiązań, które będą przyjazne i atrakcyjne dla wszystkich, nie tylko osób niepełnosprawnych. „Nie opłaca się budować niedostępnych obiektów. Koszty takich inwestycji są ogromne, a koszty poprawek również niemałe” – tłumaczył Piotr Pawłowski, prezes Stowarzyszenia Przyjaciół Integracji. Na aspekt finansowy zwróciła również uwagę mgr Beata Wachowiak-Zwara, która zauważyła, że koszty niedostosowania obiektów do potrzeb osób niepełnosprawnych ponosimy tak naprawdę wszyscy. „Jeżeli nie usuwamy barier, generujemy koszty społeczne, ponieważ osoba niepełnosprawna jest niesamodzielna, a koszty tego ponoszą wszyscy podatnicy” – wyjaśniła.
Miasto dostępne, czyli miasto przyjazne wszystkim
Beata Wachowiak-Zwara opowiedziała także o praktycznym wykorzystaniu koncepcji projektowania uniwersalnego na przykładzie miasta Gdyni. Wskazała wiele przykładów rozwiązań, które sprawiły, że Gdynia stopniowo staje się miastem przyjaznym każdemu. Jednym ze podanych przykładów były kładki rowerowe przy Pomorskim Parku Naukowo-Technologicznym oraz Hali Widowiskowo-Sportowej, które umożliwiają swobodne przemieszczanie się nie tylko rowerzystom, ale także osobom niepełnosprawnym czy rodzicom z dziećmi w wózkach.
„Dostępność to nie jest segregacja. To, co jest dostępne dla osoby niepełnosprawnej, jest dostępne dla wszystkich. Odwrotnie to nie działa” – zauważyła. „Projektowanie uniwersalne to tak naprawdę nauka empatii. My powinniśmy się tej empatii uczyć” – dodał dr hab. inż. arch. Marek Wysocki.
Dostępne miasto w cyberprzestrzeni
Dr Izabela Mrochen przypomniała jednak, że miasto bez barier to nie tylko podjazdy, krawężniki, odpowiednio dostępne budynki, ale przede wszystkim dostępność w cyberprzestrzeni, czyli również dostosowanie systemów informatycznych i stron internetowych. Zauważała, że mimo istnienia podstaw prawnych, które nakazują, by serwisy publiczne były dostosowane do potrzeb osób niepełnosprawnych, nie widać w tym obszarze znaczącej poprawy. W jej ocenie rozwiązaniem tego problemu jest edukacja. „Studenci informatyki czy architektury powinni mieć odpowiednie zajęcia w tym obszarze” – apelowała.
O dostępności trzeba myśleć już na etapie planowania
O projektowaniu miasta dostępnego opowiedział również prof. Piotr Lorens, prezes Towarzystwa Urbanistów Polskich. „Miasto zaprojektowane bez uwzględnienia dostępności jest niefunkcjonalne. Nie da się go zburzyć jak pojedynczego budynku, dlatego już na etapie planowania trzeba mieć dostępność na uwadze” – tłumaczył. „Mam nadzieję, że ta konferencja nie będzie zakończeniem tego tematu, tylko początkiem nowego nurtu dyskusji o mieście. Mam też nadzieję, że tego typu spotkania w przyszłości w ogóle nie będą potrzebne, gdyż problem dostępności zostanie rozwiązany” – podsumował.
Iza Rutkowska
*Konferencja „Miasto dostępne” zorganizowana była przez Stowarzyszenie Przyjaciół Integracji i Towarzystwo Urbanistów Polskich, we współpracy z Wydziałem Architektury Politechniki Warszawskiej, Wydziałem Geodezji i Kartografii Politechniki Warszawskiej oraz Centrum Zarządzania Innowacjami i Transferem Technologii Politechniki Warszawskiej. Patronat honorowy nad wydarzeniem objął Pełnomocnik Rządu ds. Osób Niepełnosprawnych.
