W stronę kompleksowego systemu rehabilitacji

Styczeń 2016 rok – w naszym kraju rozpoczął się długo oczekiwany czas zmian. Jedni z nadzieją patrzą na to, co się dzieje w polityce, inni ze strachem w oczach pytają: „Co to będzie?”.

Czas, jaki nastąpił po transformacji politycznej 26 lat temu, to okres niezwykle szybkich i dla wielu ciężkich zmian w życiu społecznym. Jak na przestrzeni lat możemy postrzegać sytuację osób niepełnosprawnych? Można określić, że wiele pozytywnych zmian nastąpiło w zakresie ochrony praw tych osób. Wciąż jednak istnieje w naszym kraju bardzo liczna grupa osób, która nie potrafi walczyć i być zauważana. Niejednokrotnie widzieliśmy przykładowo górników palących opony i rzucających kamieniami w okna Prezesa Rady Ministrów.

W ostatnich latach rodzice i opiekunowie osób niepełnosprawnych stracili ostatnie resztki cierpliwości i rozpoczęli okupację gmachu Sejmu RP. Wówczas cała Polska dobitnie usłyszała i zobaczyła, że ostatnie 26 lat demokracji to nie był dobry czas dla osób najbardziej potrzebujących pomocy.

Z pewnością należy podjąć szeroki dialog społeczny ze wszystkimi środowiskami osób niepełnosprawnych nad utworzeniem systemu rehabilitacji kompleksowej. Głównym źródłem aktywności człowieka są potrzeby i dążność do ich zaspokojenia (Maslow). W ujęciu rehabilitacji kompleksowej, której model został ukształtowany w Polsce, uwzględnienia się wszystkie rodzaje potrzeb osoby niepełnosprawnej w procesie rehabilitacyjnym. Proces terapeutyczny łączy rehabilitację społeczną i zawodową, psychologiczną oraz medyczną. Warto jednoznacznie zauważyć, że w praktyce rehabilitacja jest procesem ciągłym. Dzięki modelowi wypracowanemu przez Polską Szkołę Rehabilitacji, na który składają się powszechność, wczesność, kompleksowość oraz ciągłość, rehabilitacja staje się podstawowym czynnikiem dla osób niepełnosprawnych, umożliwiającym prawidłowe funkcjonowanie w społeczeństwie.

Przez ostatnie lata słyszeliśmy z ust polityków, że praca dla osób niepełnosprawnych jest najlepszą rehabilitacją i stanowi ogromną wartość. Niestety wartość ta nie przekłada się na ich aktywność zawodową. Z oficjalnych źródeł wynika, że stopień bezrobocia wśród osób niepełnosprawnych jest bardzo wysoki, a aktywność zawodowa niska.

Jako redakcja mamy dobrą radę dla decydentów – by nie popełniać błędów poprzedników. Może warto w tym celu dokładnie sprawdzić, jak inne kraje działają na rzecz osób niepełnosprawnych? Dla przykładu we Francji występuje obowiązek zatrudniania przez pracodawców osób niepełnosprawnych (osiągnięcie wskaźnika zatrudnienia jak w Polsce, w stosunku do całościowej liczby pracowników). Z chwilą gdy opisywany wskaźnik nie jest osiągnięty, pracodawca ma obowiązek dokonywać wpłat na fundusz, z którego finansowane jest wsparcie dla osób niepełnosprawnych na rynku pracy. Przedsiębiorcy zatrudniający niepełnosprawnych mogą korzystać m.in. z ulg podatkowych i dofinansowań na dostosowanie miejsca pracy, transport do miejsca pracy, pomoc w zaopatrzeniu rehabilitacyjnym, osobistą asystę w miejscu pracy oraz preferencyjny dostęp do ofert pracy od instytucji publicznych. Osoby niepełnosprawne mogą także łączyć pobieranie renty z pracą w niepełnym wymiarze czasu pracy.

W naszym kraju wciąż obowiązuje „Polska Resortowa” – osoba niepełnosprawna musi mieć wyjątkowo dobre zdrowie, silne nerwy oraz wielką wiedzę, żeby skorzystać ze wsparcia, które oferuje jej nasze Państwo. Podział kompetencji i środków powoduje, że w naszym kraju trzeba biec od urzędu do urzędu, od komisji do komisji. Jednym słowem – koszmar.

Musimy podjąć działania mające na celu koordynację działań i środków, tak aby osoby niepełnosprawne mogły skorzystać z zapisów Konwencji ONZ o prawach osób niepełnosprawnych, a w szczególności z tych zapisanych w art. 3 to, a są nimi między innymi:

• poszanowanie przyrodzonej godności, a także autonomii osoby, w tym swobody dokonywania wyborów,
• niedyskryminacja,
• pełny i skuteczny udział w życiu społecznym,
• poszanowanie odmienności i akceptacja osób niepełnosprawnych, jako będących częścią ludzkiej różnorodności oraz ludzkości,
• równość szans, równość mężczyzn i kobiet,
• dostępność.

Podejmijmy wspólny dialog na rzecz wypracowania skoordynowanego i kompleksowego systemu rehabilitacji osób niepełnosprawnych, a osiągnięty efekt zakończy się sukcesem z korzyścią dla całego społeczeństwa!

Iwona Drozd