26 września 2016 roku w Sejmie odbyła się jubileuszowa konferencja z okazji 25-lecia systemu wsparcia osób niepełnosprawnych. W tym roku mija bowiem ćwierć wieku od uchwalenia ustawy o zatrudnianiu i rehabilitacji zawodowej osób niepełnosprawnych, powołania urzędu Pełnomocnika Rządu ds. Osób Niepełnosprawnych, a także Państwowego Funduszu Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych.
Konferencję poprzedził briefing prasowy z udziałem Elżbiety Rafalskiej – Minister Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej, Krzysztofa Michałkiewicza – Pełnomocnika Rządu ds. Osób Niepełnosprawnych, oraz Roberta Kwiatkowskiego – prezesa zarządu PFRON.
W trakcie briefingu zapytaliśmy Krzysztofa Michałkiewicza o to, kiedy ruszą prace nad zmianami w ustawie o rehabilitacji. W jednym z niedawnych wywiadów prezes PFRON zapowiedział bowiem, że Pełnomocnik jeszcze w tym roku zamierza przygotować nowelizację dotychczasowej ustawy.
W odpowiedzi na pytanie, czy rozpoczęto już prace nad nowelizacją ustawy oraz jakie są pomysły na usunięcie z niej tego, co najbardziej przeszkadza osobom niepełnosprawnym i pracodawcom, Pełnomocnik podkreślił: „Przypomnę, że przed chwileczką ustawa o rehabilitacji była nowelizowana. Był to projekt poselski. W ramach tej nowelizacji jest nowa formuła Rady Konsultacyjnej. Chcemy, żeby to, co się dzieje i dotyczy osób niepełnosprawnych, nie było robione bez nich. Na pewno bardzo liczymy, że Rada Konsultacyjna pomoże nam zdefiniować i zlokalizować te problemy, które na danym etapie są dla nich najważniejsze. Natomiast nim przejdziemy do dużej nowelizacji lub napisania nowej ustawy faktycznie myślimy o „czyszczącej” ustawie, która by spowodowała poprawienie ewidentnych luk, błędów czy powtórzeń”.
Krzysztof Michałkiewicz, Pełnomocnik Rządu ds. Osób Niepełnosprawnych, podczas konferencji z okazji Jubileuszu 25-lecia systemu wsparcia osób niepełnosprawnych; fot. I. Rutkowska
Krzysztof Michałkiewicz odniósł się również do problemu pracodawców, od których PFRON żąda zwrotu wypłaconego dofinansowania za niewielkie przewinienia, przykładowo nieznaczne opóźnienia z zapłatą wynagrodzeń, składek ZUS czy podatków. W takiej sytuacji znalazły się m.in. spółdzielnia inwalidów w Dynowie, elbląska spółdzielnia niewidomych Elsin czy przedsiębiorstwo z Żukowa.
Pełnomocnik Rządu ds. Osób Niepełnosprawnych zaznaczył, że żądanie zwrotu nienależnie pobranych środków finansowych, które otrzymują przedsiębiorcy za zatrudnianie osób niepełnosprawnych, jest dyskusyjnym problemem, który warto przeanalizować. „Mamy mnóstwo korespondencji w tej sprawie. Nowelizacja ustawy, o której wspomniałem spowodowała, że w tej chwili możemy zawierać porozumienia i rozkładać w czasie na raty nienależnie pobrane świadczenia, natomiast ciągle zastanawiamy się, czy faktycznie takie mechaniczne żądanie zwrotu dobrze służy zakładom, które zatrudniają osoby niepełnosprawne” – zaznaczył Minister Krzysztof Michałkiewicz.
Nie tylko okazja do świętowania, ale także przyczynek do zmian
Elżbieta Rafalska, otwierając jubileuszową konferencję podkreśliła, że na przestrzeni ostatnich 25 lat bez wątpienia dokonał się znaczący postęp w zakresie funkcjonowania poszczególnych instrumentów wspierania aktywizacji zawodowej i społecznej oraz zatrudniania osób niepełnosprawnych, jednak mimo to jest jeszcze wiele do zrobienia. „Mam nadzieję, że dzisiejsza konferencja z okazji 25-lecia systemu wsparcia osób niepełnosprawnych będzie nie tylko okazją do świętowania, ale także przyczynkiem do zmian” – dodała (zobacz: całą treść wystąpienia Minister Elżbiety Rafalskiej).
Elżbieta Rafalska, Minister Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej, podczas konferencji z okazji Jubileuszu 25-lecia systemu wsparcia osób niepełnosprawnych; fot. I. Rutkowska
Również zdaniem Krzysztofa Michałkiewicza minione 25 lat to dobrze wykorzystany czas. Pełnomocnik zapowiedział jednak doskonalenie systemu wsparcia. „Zmieniła się sytuacja osób niepełnosprawnych, Polska podpisała i ratyfikowała Konwencję ONZ o prawach osób niepełnosprawnych. Teraz rolą państwa jest doprowadzenie do pełnej realizacji tych praw” – zauważył Krzysztof Michałkiewicz.
Wprowadzenie zmian ułatwić mają zakończone we wrześniu konsultacje społeczne zorganizowane przez PFRON wspólnie z Ministerstwem Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej. Jak podkreślił Prezes Robert Kwiatkowski – były to najszersze w historii ustawy o rehabilitacji konsultacje. Zaproponowano w nich ok. 400 uwag do nowej ustawy. „W ciągu najbliższych dwóch-trzech tygodni przedstawimy Pełnomocnikowi Rządu ds. Osób Niepełnosprawnych raport z rekomendacjami wynikającymi ze złożonych poprawek” – zapowiedział prezes PFRON.
Czas zmienić system – dylematy wyboru
Temat słabości obecnego systemu rehabilitacji został poruszony także w wystąpieniach prof. Barbary Gąciarz oraz dra hab. Marka Rymszy. Wśród wyzwań wobec polityki publicznej wobec niepełnosprawności prof. Barbara Gąciarz wymieniła m.in.:
- niski poziom zatrudnienia i aktywności zawodowej osób niepełnosprawnych
- nieefektywność wsparcia dla zatrudnienia na otwartym rynku pracy
- niską dostępność rehabilitacji i opieki zdrowotnej
- brak jednolitego wielofunkcyjnego orzecznictwa
- niedostateczne zrozumienie potrzeb osób niepełnosprawnych i słabą świadomość praw osób niepełnosprawnych.
Prof. Barbara Gąciarz podczas konferencji z okazji Jubileuszu 25-lecia systemu wsparcia osób niepełnosprawnych; fot. I. Rutkowska
Zdaniem prof. Barbary Gąciarz pierwszym krokiem do rozwiązania problemów systemu wsparcia osób niepełnosprawnych powinna być zmiana polityki publicznej wobec niepełnosprawności, która powinna rozpocząć się od debaty publicznej, a następnie zmiany ustawodawstwa oraz ustanowienia standardów równego traktowania osób niepełnosprawnych.
Dr hab. Marek Rymsza do problemów obecnego systemu zaliczył również nierównomierne rozłożenie środków przeznaczonych na wspieranie osób niepełnosprawnych. W jego ocenie cierpimy na syndrom „przykrótkiej kołdry” – nigdy nie wystarczy pieniędzy na zaspokojenie wszystkich potrzeb niepełnosprawnych. „Sukces w jednym miejscu jest utrudnieniem w drugim” – wyjaśnił dr hab. Marek Rymsza.
Dr hab. Marek Rymsza podczas konferencji z okazji Jubileuszu 25-lecia systemu wsparcia osób niepełnosprawnych; fot. I. Rutkowska
Redaktor naczelny WatchDogPfron z Odznaką Honorową Primus In Agendo
Konferencja z okazji jubileuszu 25-lecia systemu wsparcia osób niepełnosprawnych była nie tylko okazją do podsumowań i dyskusji na temat słabości obecnego systemu, ale również do wyróżnienia długoletnich pracowników Biura Pełnomocnika Rządu ds. Osób Niepełnosprawnych Odznakami Honorowymi Primus In Agendo (Pierwszy w Działaniu), będącymi wyrazem uznania dla aktywnej, pełnej zaangażowania i oddania postawy danej osoby, najciekawszych i najbardziej wartościowych inicjatyw, nowatorskich osiągnięć oraz innowacyjnych projektów, a także rzetelności i ofiarności w podejmowanych działaniach. Odznaką Honorową Primus In Agendo odznaczony został m.in. Jan Lach – redaktor naczelny portalu WatchDogPfron.
Jan Lach, redaktor naczelny WatchDogPfron, odbiera Odznakę Honorową Primus In Agendo z rąk Minister Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej – Elżbiety Rafalskiej i Pełnomocnika Rządu do Spraw Osób Niepełnosprawnych – Krzysztofa Michałkiewicza; fot. I. Rutkowska
Prezes PFRON: od dziś przestajemy obiecywać, a zaczynamy robić
Uroczystość Jubileuszu 25-lecia systemu wsparcia osób niepełnosprawnych zwieńczyła gala w Teatrze Palladium, podczas której nagrodzono „Liderów 25-lecia”, czyli tych, których działania, pomysły i inicjatywy szczególnie przyczyniły się do rozwoju systemu wsparcia osób niepełnosprawnych w Polsce. Podczas uroczystości wręczenia nagród głos zabrał Robert Kwiatkowski, który raz jeszcze zwrócił uwagę na konieczność podjęcia działań na rzecz zmiany systemu „Od dziś przestajemy obiecywać, a zaczynamy robić” – zadeklarował.
Porozumienie z TVP ws. współpracy na rzecz osób niepełnosprawnych
Gala rozdania nagród „Liderom 25-lecia” była też okazją do uroczystego podpisania porozumienia w sprawie współpracy na rzecz osób niepełnosprawnych między Ministerstwem Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej, Pełnomocnikiem Rządu ds. Osób Niepełnosprawnych, Państwowym Funduszem Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych oraz Telewizją Polską.
Robert Kwiatkowski – Prezes Zarządu PFRON, Jacek Kurski – Prezes Zarządu Telewizji Polskiej, Elżbieta Rafalska – Minister Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej, Krzysztof Michałkiewicz – Pełnomocnik Rządu do Spraw Osób Niepełnosprawnych, po podpisaniu porozumienia w sprawie współpracy na rzecz osób niepełnosprawnych; fot. I. Rutkowska
Porozumienie ma służyć m.in. szeroko pojętej aktywizacji i społecznej integracji osób niepełnosprawnych, promowaniu zwiększania ich udziału w życiu publicznym i zawodowym, a także budowaniu społecznej akceptacji dla ich aspiracji życiowych. Jego celem jest m.in. realizacja postanowień Konwencji ONZ o prawach osób niepełnosprawnych, a także zwiększanie dostępności osób niepełnosprawnych do programów nadawanych przez TVP.
Iza Rutkowska
