Sp – roczna wysokość środków Funduszu dla powiatu p przeznaczonych na zadania z zakresu rehabilitacji zawodowej i społecznej, które są finansowane ze środków Funduszu,
R – kwota środków przewidzianych w planie finansowym Funduszu na dany rok na realizację zadań z zakresu rehabilitacji zawodowej i społecznej przez samorządy powiatowe,
Bp – liczba osób niepełnosprawnych bezrobotnych i osób niepełnosprawnych poszukujących pracy w powiecie p, wyliczona jako średnia z trzech ostatnich miesięcy, według stanu na koniec miesiąca na podstawie dostępnych danych GUS,
L – liczba powiatów,
Np – liczba osób niepełnosprawnych w powiecie p,
gdzie: Np = Ndp + Nmp
Ndp – liczba osób niepełnosprawnych w wieku 15 lat i więcej w powiecie p,
gdzie: Ndp = Dp × ad
ad – wskaźnik częstości niepełnosprawności orzeczonej wśród osób w wieku 15 lat i więcej w powiecie p według dostępnych danych GUS,
Dp – liczba osób w wieku 15 lat i więcej w powiecie p na podstawie dostępnych danych GUS,
Nmp – liczba niepełnosprawnych dzieci w wieku 0–14 lat w powiecie p,
gdzie Nmp = Mp × am
Mp – liczba dzieci w wieku 0–14 lat w powiecie p, na podstawie dostępnych danych GUS,
am – wskaźnik częstości niepełnosprawności orzeczonej wśród dzieci w wieku 0–14 lat w kraju na podstawie dostępnych danych GUS,
Wp – środki przeznaczone na dofinansowanie zobowiązań dotyczących kosztów działania warsztatów terapii zajęciowej dla powiatu p wyliczone według wzoru:
Wp = Up × T
gdzie:
Up – liczba uczestników warsztatów terapii zajęciowej wynikająca z podpisanych umów przez powiat p do dnia 31 grudnia roku poprzedzającego rok, na który jest obliczany algorytm,
T – kwota w wysokości 15 996 zł – na dofinansowanie kosztów rocznego pobytu jednego uczestnika w warsztacie terapii zajęciowej.

Państwo winno wspierać, a nie utrudniać działalność gospodarczą dającą pracę najciężej poszkodowanym osobom niepełnosprawnym.

Czytaj dalej →

Warszawa, 4.01.2016 r.

Szanowna Pani Elżbieta Rafalska
Minister Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej
ul. Nowogrodzka 1/3/5
00-513 Warszawa

Reforma systemu rehabilitacji zawodowej pilnie oczekiwana
Stanowisko Platformy Integracji Osób Niepełnosprawnych

Z danych uzyskanych z Ministerstwa Pracy i Polityki Społecznej wynika, że każdego roku około 680 tysięcy osób uzyskuje orzeczenie o niepełnosprawności: 181 tysięcy uzyskuje stopień znaczny, 344 stopień umiarkowany, a 157 tysięcy lekki.

Wszystkie te osoby uzyskują dla swojego potencjalnego pracodawcy prawo do dofinansowania części kosztów swojej płacy. Na szczęście, co stwierdzamy z gorzką satysfakcją, ponad 75% z nich nie jest zatrudniona co oznacza, że nie stwarza śmiertelnego zagrożenia dla finansów PFRON. Ponad 100 tysięcy stanowią bezrobotni zaliczeni do tzw. grup specjalnych tzn. najciężej poszkodowanych, czyli takich grup, które ze względu na swoje schorzenia winny znaleźć się pod szczególną ochroną i wsparciem na rynku pracy.

Jeśli uświadomimy sobie, że przytoczone powyżej dane dotyczą tylko jednego – 2014 roku, skala zjawiska ujawni się w całej okazałości. Osób niepełnosprawnych z orzeczeniem jest kilka milionów, w tym kilkaset tysięcy najciężej poszkodowanych. Możliwości PFRON finansowego wsparcia ich zatrudnienia ograniczają się do około 230 tysięcy osób, w tym około 70 tysięcy najciężej poszkodowanych.

Te same dane wskazują na poziom wykształcenia, jakim legitymują się osoby z orzeczoną w 2014 roku niepełnosprawnością: 70% z nich legitymuje się wykształceniem podstawowym lub zawodowym, 20% posiada średnie, a zaledwie 10% legitymuje się wykształceniem wyższym.

Jeżeli do tego dodamy informację, że zdecydowana większość zatrudnionych osób z niepełnosprawnością wykonuje prace proste nie wymagające kwalifikacji, a co się z tym wiąże nie otrzymują wynagrodzeń znacząco przewyższających minimalne wynagrodzenia, otrzymujemy dosyć ponury obraz sytuacji społeczno-ekonomicznej tej grupy społecznej – bierni zawodowo, w dużej części bezrobotni, z niższym niż ogół społeczeństwa wykształceniem, bez szans na godną płacę i pozbawieni możliwości realizacji ambicji i szans na rozwój zawodowy i społeczny.

Kiedy więc nowa władza mówi o równych szansach dla wszystkich, o konieczności wdrożenia polityki zrównoważonego rozwoju, bardziej sprawiedliwym dostępie do możliwości prowadzenia godnego życia, niepełnosprawni winni się znaleźć w pierwszym szeregu tych, dla których takie szanse winny być stworzone.  I nie chodzi tutaj o prostą pomoc społeczną. Chodzi o stworzenie szans na godną pracę, godną płacę i godne życie.

Dla nikogo nie jest tajemnicą, że najważniejszą instytucją wspierającą zatrudnienie osób niepełnosprawnych w Polsce jest Państwowy Fundusz Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych. Jednak, jak wykazaliśmy powyżej, Fundusz już kilka lat temu osiągnął barierę swoich możliwości we wspieraniu zatrudnienia osób z niepełnosprawnością – może wesprzeć finansowo nie więcej niż 240 tysięcy zatrudnionych. Każdy wzrost o kilka tysięcy może zachwiać jego płynnością finansową.

Politycy PO, kilka lat temu popełnili kardynalny błąd, a może nawet kilka kluczowych pomyłek. Pierwszą z nich było utożsamienie rehabilitacji zawodowej z zatrudnieniem – 90% środków funduszu skierowano na dotacje do kosztów płacy.

Na pozostałe obszary rehabilitacji zawodowej pozostało niewiele. To drastycznie ograniczyło możliwości skutecznej i szerzej traktowanej rehabilitacji zawodowej, rozumianej jako zwiększanie zdolności do zatrudnienia grupy najciężej poszkodowanych osób z niepełnosprawnościami. Brak zdolności do zatrudnienia (niskie kwalifikacje, niskie wykształcenie, poczucie niskiej wartości) wpływa w decydującym stopniu na bierność zawodową niepełnosprawnych. Bierność zawodowa prowadzi do wykluczenia społecznego i ubóstwa.

Po drugie – przez osiem lat nie zwracali kompletnie uwagi na fakt, że orzecznictwo dla celów zatrudnienia wypacza powoli lecz skutecznie rynek pracy dla osób niepełnosprawnych. Utrzymywanie znaku równości między niepełnosprawnością medyczną a niepełnosprawnością zawodową na poziomie orzeczenia spowodowało, że w coraz większym stopniu beneficjentami zarówno systemu Levi quota, jak i systemu subsydiowania kosztów płac stawały się osoby niepełnosprawne medycznie, ale w pełni sprawne zawodowo. Ta cecha systemu rehabilitacji zawodowej bardzo podobała się większości pracodawców. Stworzono im bowiem możliwość pozyskiwania subsydiów płacowych do wynagrodzenia osób z orzeczeniem o niepełnosprawności, które nie odczuwają żadnych lub niewielkie utrudnienia w wykonywaniu pracy zawodowej.

Po trzecie – politycy platformy uznali, że osoby niepełnosprawne nie stanowią na tyle istotnego zasobu ludzkiego zwanego przez niektórych kapitałem ludzkim, by państwo potraktowało skuteczną rehabilitację zawodową jako ważny aspekt inwestycji w kapitał ludzki. Na wszelkie argumenty nawołujące do zwiększenia dotacji budżetowych z przeznaczeniem na zwiększenie zdolności do zatrudnienia najciężej poszkodowanych partnerzy społeczni słyszeli niezmiennie: nie ma żadnych szans na zwiększenie dotacji budżetowej na PFRON.

Po czwarte – wprowadzając polityczne i finansowe preferencje dla zatrudniania osób z niepełnosprawnością na tzw. otwartym rynku pracy zaniechano kompletnie jakichkolwiek działań reformujących lub tworzących na nowo, w skali wynikającej z potrzeb społecznych, sektor zatrudnienia chronionego, uważając przy tym za zjawisko naturalne – wygaszanie jedynej liczącej się formy zatrudnienia chronionego jakim był w Polsce rynek zakładów pracy chronionej.

Wyliczanie bardziej lub mniej istotnych błędów popełnionych przez poprzednie władze, nie jest celem tego pisma. W sytuacji, gdy nowa władza na sztandarach swojej polityki społecznej umieściła hasła wyrównywania szans i prowadzenia polityki zrównoważonego rozwoju musimy jasno i wyraźnie wskazać osoby niepełnosprawne jako grupę społeczną o zdecydowanie defaworyzowanej pozycji społecznej, której szanse na godne życie, w tym na płatną pracę, zostały w ostatnich kilku latach zdecydowanie ograniczone.

Potrzebne są szybkie i zakrojone na szeroką skalę działania by odwrócić bardzo niepokojące tendencje w polityce aktywizacji i rehabilitacji zawodowej. Platforma Integracji Osób Niepełnosprawnych wielokrotnie wypowiadała się w tej kwestii, stąd dzisiaj przywołujemy te kierunki działania, które należy podjąć by w, dającej się przewidzieć przyszłości, zapobiec degradacji społecznej i zawodowej ogromnej rzeszy biernych zawodowo osób z niepełnosprawnością.

Do zadań takich naszym zdaniem należą:

1. Zmiana stosunku państwa i polityków do osób z niepełnosprawnością. Państwo polskie, a zwłaszcza politycy społeczni muszą zacząć traktować osoby z niepełnosprawnością jako ważny zasób kapitału ludzkiego, który w odpowiednich warunkach i przy mądrej polityce społecznej może stać się ważnym składnikiem zasobów rynku pracy. Wydatki na skuteczną rehabilitację zawodową (nie tylko na zatrudnienie) NIE SĄ KOSZTEM, SĄ INWESTYCJĄ która zwróci się wielokrotnie.
2. Reforma systemu rehabilitacji zawodowej i bardziej sprawiedliwe, efektywne gospodarowanie środkami pozostającymi w gestii PFRON.
3. Reforma orzecznictwa i precyzyjne określenie kogo państwo powinno wspierać w zatrudnieniu i innych formach uczestnictwa w rynku pracy. Należy poddać społecznej dyskusji skalę i zakres wspierania na rynku pracy osób z lekkim stopniem niepełnosprawności.
4. Podniesienie rangi działań zmierzających do wzmocnienia zdolności do zatrudnienia osób z niepełnosprawnością, zwłaszcza tych najbardziej poszkodowanych, w tym zdefiniowanie na nowo kształtu, zadań i celów działalności zatrudnienia chronionego.
5. Zwiększenie grona płatników na PFRON lub zmniejszenie grona pracodawców dyskryminujących osoby niepełnosprawne w zatrudnieniu. Od 1991 roku obowiązek wpłat na PFRON dotyczy wyłącznie pracodawców zatrudniających powyżej 25 pracowników. Od tamtego czasu struktura zatrudnienia w polskich przedsiębiorstwach uległa radykalnej zmianie. Pracodawcy zobowiązani do wpłat na PFRON stanowią niespełna 5 % ogółu przedsiębiorstw. Władze PO konsekwentnie odmawiały podjęcia decyzji w sprawie bardziej równomiernego rozłożenia obowiązku niedyskryminowania niepełnosprawnych w zatrudnieniu. Czas najwyższy podjąć ten temat w debacie społecznej.
6. Wypracowanie nowej formuły dialogu społecznego poprzez przywrócenie partnerskiej współpracy z trzecim sektorem. Należy skończyć z praktyką kupowania przez władze państwowe przychylności organizacji pozarządowych określone w literaturze mianem zjawiska governmentalizacji. Niedopuszczalne jest także skłócanie i konfliktowanie środowiska organizacji pozarządowych dla partykularnych celów rządzących.
7. Należy zdefiniować na nowo pojęcie podmiotowego traktowania osób z niepełnosprawnością i co jest jeszcze bardziej istotne – podjęcie publicznej debaty nad postulatem powiązania publicznych pieniędzy z potrzebami tej grupy społecznej. Powtarzane wielokrotnie hasło „Pieniądze muszą iść za osobą niepełnoprawną” wymaga poważnej i rzetelnej debaty społecznej.

Organizacje skupione w PION mają pełną świadomość, że przedstawione powyżej propozycje zmian systemowych w polityce aktywizacji zawodowej i zatrudnieniu osób z niepełnosprawnością, nie wyczerpują katalogu problemów, które należy poddać debacie społecznej i co ważniejsze wdrożyć w praktykę polityki na rzecz tej grupy społecznej. Nasze propozycje traktujemy jako wstęp do debaty różnych środowisk z rządem i parlamentem mający na celu wypracowanie nowego, służącego obiektywnym interesom społecznym systemu rehabilitacji zawodowej i społecznej osób z niepełnosprawnością.

PREZES ZARZĄDU
dr Marek Łukomski

Za zgodą portalu organizacji pozarządowych ngo.pl publikujemy całą treść wywiadu Ignacego Dudkiewicza z dr Agnieszką Dudzińską, byłą wiceprezeską PFRON, autorką książki „System zamknięty. Socjologiczna analiza procesu legislacyjnego”.

Tematyka wywiadu i tezy książki wspaniale współbrzmią z naszymi publikacjami nt. stylu w jakim przeprowadzono ostatnią nowelizację ustawy o niepełnosprawności (patrz komentarz poniżej pt. Brawo Agnieszka…). Czytaj dalej →