Jak samorządy wydają pieniądze z PFRON? Cz. 1

Kilka dni temu PFRON ogłosił tegoroczny podział środków dla samorządów wojewódzkich i powiatowych na realizację zadań określonych w ustawie o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych.

Na początek przedstawmy, na co mogą przeznaczać pieniądze Funduszu samorządy. Lista zadań jest naprawdę długa.

Zadania realizowane przez samorządy wojewódzkie:

• Dofinansowanie kosztów tworzenia i działania zakładów aktywności zawodowej art. 35 ust. 1 pkt 6 ustawy o rehabilitacji;
• Dofinansowanie robót budowlanych dotyczących obiektów służących rehabilitacji, w związku z potrzebami osób niepełnosprawnych z wyjątkiem rozbiórki tych obiektów – art. 35 ust. 1 pkt 5 ustawy o rehabilitacji w związku z przepisami ustawy z dnia 7 lipca 1994 r. z późn. zm. – Prawo budowlane;
• Zadania zlecane fundacjom i organizacjom pozarządowym art. 36 ust. 1 ustawy o rehabilitacji.

Zadania realizowane przez samorządy powiatowe:

• Zwrot pracodawcom kosztów wyposażenia stanowiska pracy dla osoby niepełnosprawnej art. 26e ustawy o rehabilitacji;
• Dokonywanie zwrotu kosztów zatrudnienia pracowników pomagających pracownikom niepełnosprawnym w pracy art. 26d ustawy o rehabilitacji;
• Zwrot wydatków na instrumenty i usługi rynku pracy na rzecz osób niepełnosprawnych poszukujących pracy i nie pozostających w zatrudnieniu art. 11 ustawy o rehabilitacji;
• Finansowanie szkoleń organizowanych przez kierownika powiatowego urzędu pracy dla osób niepełnosprawnych bezrobotnych, poszukujących pracy i nie pozostających w zatrudnieniu art. 40 ustawy o rehabilitacji;
• Zwrot kosztów szkoleń organizowanych przez pracodawców art.41 ustawy o rehabilitacji;
• Udzielanie osobom niepełnosprawnym pożyczek na rozpoczęcie działalności gospodarczej albo rolniczej art. 12 ustawy o rehabilitacji;
• Przyznawanie środków na podjęcie działalności gospodarczej, rolniczej albo na wniesieniu wkładu do spółdzielni socjalnej art. 12a ustawy o rehabilitacji 33;
• Dofinansowanie do 50% oprocentowania kredytu bankowego zaciągniętego przez osobę niepełnosprawną prowadzącą działalność gospodarczą albo własne lub dzierżawione gospodarstwo rolne na kontynuowanie tej działalności art. 13 ustawy o rehabilitacji;
• Dofinansowanie uczestnictwa osób niepełnosprawnych i ich opiekunów w turnusach rehabilitacyjnych art. 35a ust.1 pkt 7 lit. a ustawy o rehabilitacji;
• Dofinansowanie kosztów tworzenia i działania warsztatów terapii zajęciowej art. 35a ust.1 pkt 8 ustawy o rehabilitacji;
• Dofinansowanie sportu, kultury, rekreacji i turystyki osób niepełnosprawnych art. 35a ust.1 pkt 7 lit. b ustawy o rehabilitacji;
• Dofinansowanie zaopatrzenia w sprzęt rehabilitacyjny, przedmioty ortopedyczne i środki pomocnicze przyznane osobom niepełnosprawnym na podstawie odrębnych przepisów art. 35a ust.1 pkt 7 lit. c ustawy o rehabilitacji;
• Dofinansowanie zaopatrzenia w sprzęt rehabilitacyjnych dla osób fizycznych prowadzących działalność gospodarczą, prawnych i jednostek organizacyjnych nie posiadających osobowości prawnej art. 35a ust.1 pkt 7 lit. c ustawy o rehabilitacji;
• Dofinansowanie likwidacji barier architektonicznych, w komunikowaniu się i technicznych dokonywane na wniosek osób niepełnosprawnych art. 35a ust.1 pkt 7 lit. d ustawy o rehabilitacji;
• Dofinansowanie usług tłumacza migowego lub tłumacza – przewodnika art. 35a ust.1 pkt 7 lit. F d ustawy o rehabilitacji;
• Zadania zlecane fundacjom i organizacjom pozarządowym art. 36 ust. 2 ustawy o rehabilitacji.

Z opublikowanego w ubiegłym roku raportu Najwyższej Izby Kontroli wynika, że samorządy przeznaczają środki z PFRON głównie na dofinansowanie warsztatów terapii zajęciowej, które w ocenie NIK są mało skuteczną formą rehabilitacji społecznej i zawodowej. Na tworzenie miejsc pracy dla osób niepełnosprawnych samorządy wydają zaledwie 10-13% środków PFRON.

                                     Źródło: NIK

Dalej – jak podaje raport – w latach 2011-2013 samorządy powiatowe otrzymały na rehabilitację osób niepełnosprawnych ok. 2,5 mld zł.  Z kwoty tej samorządy przeznaczyły zaledwie 10-13% środków na tworzenie miejsc pracy dla osób niepełnosprawnych. Prawie połowę środków PFRON i aż 94% środków własnych samorządy wykorzystały na warsztaty terapii zajęciowej, których podstawowym celem jest rehabilitacja społeczna i zawodowa uczestników. Kontrola NIK wykazała jednak, że warsztaty nie spełniały swojej roli. W latach 2011-2013 w powiatach objętych kontrolą tylko 1-2% osób biorących udział w warsztatach podjęło pracę. Jednocześnie z 23% do 33% wzrósł udział osób uczestniczących w zajęciach dłużej niż 9 lat. NIK podkreśla, że częstą przyczyną długotrwałego uczestnictwa niepełnosprawnych w warsztatach terapii zajęciowej jest brak miejsc w zakładach pracy chronionej dla osób, które nie rokują postępów w rehabilitacji.

Podział środków w roku 2016 wg województw wygląda następująco – plan finansowy PFRON na 2016 r. przewiduje na realizację przelewów redystrybucyjnych środki (łącznie z kosztami obsługi) w wysokości 922 379 tys. zł z tego:

1. na realizację zadań na samorządy wojewódzkie: 146 341 tys. zł (bez kosztów obsługi)
2. na realizację zadań na samorządy powiatowe: 753 540 tys. zł (bez kosztów obsługi)

Podział środków następuje wg dość złożonego algorytmu, który wraz z opisem prezentujemy poniżej.

znaczenie poszczególnych symboli znajdą Państwo pod linkiem: kliknij

Maksymalna kwota zobowiązań samorządu powiatowego do wypłaty w 2016 r. i w latach następnych z tytułu dofinansowania kosztów działania warsztatów terapii zajęciowej jest wyliczana jako iloczyn liczby uczestników warsztatów terapii zajęciowej wynikającej z podpisanych umów przez powiat do dnia 31 grudnia roku poprzedzającego rok, na który jest obliczany algorytm, i kwoty środków na dofinansowanie kosztów rocznego pobytu jednego uczestnika w warsztacie terapii zajęciowej w wysokości 15 996 zł.

Zapewne wszystkim, którzy przeczytali sposób naliczania i podziału środków przekazywanych do samorządu, zakręciło się w głowie – to prawda, to nader skomplikowane, ale zobaczmy jak w ostatecznym podziale wyglądają ostateczne kwoty przekazywane samorządom wojewódzkim – i tak najmniej otrzymuje samorząd województwa lubuskiego (3 mln zł), natomiast najwięcej samorząd województwa śląskiego (ponad 17,5 mln zł).

Zobaczmy zatem, jak samorządy wojewódzkie wykorzystały przyznane im w 2015 r. środki.

Realizacja zadań samorządów wojewódzkich dofinansowanych ze środków PFRON w 2015 roku

Źródło: PFRON

Iwona Drozd

Ps. W drugiej części artykułu napiszemy, na co samorządy powiatowe wydały otrzymane od PFRON środki. Do lektury zapraszamy za tydzień.