Wskaźnik zatrudnienia osób niepełnosprawnych w Europie skandalicznie niski

Osoby niepełnosprawne mają prawo do pracy na równych zasadach z innymi osobami. Dyskryminacji w zatrudnieniu zakazuje m.in. europejska dyrektywa o równości zatrudnienia. Mimo to – jak zauważa Komisja Europejska w raporcie dotyczącym działań na rzecz poprawy sytuacji osób niepełnosprawnych – dostęp do rynku pracy wciąż pozostaje jednym z głównych wyzwań dla osób niepełnosprawnych. Wskaźnik ich zatrudnienia w krajach Unii Europejskiej wynosi średnio 48,7%, podczas gdy w przypadku osób pełnosprawnych wskaźnik ten wynosi 72,5%. Raport niestety nie zawiera danych odnośnie stanu zatrudnienia w poszczególnych krajach unijnych, jednak – jak wiadomo – w Polsce aktywność zawodowa osób niepełnosprawnych jest na znacznie gorszym poziomie niż w większości krajów Europy. Wskaźnik zatrudnienia takich osób jest u nas ponad dwukrotnie niższy niż średnia unijna i wynosi zaledwie 23,7%.

30% osób niepełnosprawnych zagrożonych ubóstwem lub wykluczeniem społecznym

Kilka dni temu Komisja Europejska opublikowała raport dotyczący postępów w realizacji strategii w sprawie niepełnosprawności na lata 2010-2020, będącej głównym instrumentem wspierającym wdrażanie Konwencji ONZ o prawach osób niepełnosprawnych.

We wstępie podsumowującego pierwsze 5 lat wdrażania strategii raportu zauważono, że populacja Unii Europejskiej starzeje się, w wyniku czego niepełnosprawnych Europejczyków będzie przybywać. Szacuje się, że do roku 2020 około 120 milionów mieszkańców Unii będzie dotkniętych niepełnosprawnością. Z raportu wynika także, że obecnie aż 30% osób niepełnosprawnych w Unii jest zagrożonych ubóstwem lub wykluczeniem społecznym. Ryzyko wystąpienia ubóstwa lub wykluczenia społecznego w dużej mierze zależy od stopnia niepełnosprawności (największe występuje w przypadku stopnia znacznego).

Sporo miejsca w raporcie poświęcono kwestiom zatrudnienia osób niepełnosprawnych i dostępu do rynku pracy. Z publikacji wynika, że mimo licznych starań wskaźnik zatrudnienia osób niepełnosprawnych w krajach Unii Europejskiej utrzymuje się na bardzo niskim poziomie. Wśród działań, jakie podjęto od 2010 roku, znalazły się m.in.:

• przyjęcie nowego rozporządzenia w sprawie wyłączeń blokowych (GBER), uznającego niektóre rodzaje pomocy za zgodne ze wspólnym rynkiem oraz przewidujące pomoc w formie subsydiów płacowych na rekrutację pracowników znajdujących się w szczególnie trudnej sytuacji,
• wprowadzenie kompleksowego pakietu inicjatyw politycznych w zakresie edukacji i zatrudnienia młodzieży: „Youth on the move”, którego celem jest wspieranie edukacji i mobilności młodych ludzi, w tym osób z niepełnosprawnością, a w konsekwencji poprawa ich sytuacji na rynku pracy,
• implementację w 12 europejskich krajach (w tym w Polsce) Karty Różnorodności mającej na celu promowanie różnorodności i równych szans w zatrudnieniu bez względu na płeć, rasę, orientację seksualną, pochodzenie etniczne, wiek, niepełnosprawność czy religię,
• uruchomienie planu działania na rzecz wsparcia przedsiębiorczości społecznej w Europie.

Brak równych szans na rynku pracy największym problemem dla osób niepełnosprawnych

W raporcie znalazły się ponadto wyniki konsultacji społecznych przeprowadzonych na półmetku wdrażania strategii. Większość respondentów – wśród których znalazły się zarówno osoby indywidualne, jak i organizacje – krytycznie wyrażała się na temat aktualnej sytuacji osób niepełnosprawnych wskazując, że mają one ograniczony dostęp do edukacji, ochrony zdrowia, środków transportu oraz innych towarów i usług. Najczęściej wymienianym problemem okazał się być jednak brak równych szans na rynku pracy.

Źródło: Opracowanie własne na podstawie raportu Komisji Europejskiej: Progress Report on the implementation of the European Disability Strategy (2010-2020), str. 34.

Respondenci zostali zapytani również o to, czy ich zdaniem 5 lat po przyjęciu strategii sytuacja osób niepełnosprawnych w obszarze zatrudnienia polepszyła się. Ponad połowa (57,11%) osób indywidualnych stwierdziła, że sytuacja w ogóle nie uległa poprawie. Podobnego zdania były organizacje. 47,88% z nich uznało, że sytuacja w obszarze zatrudnienia nie zmieniła się.

Źródło: Opracowanie własne na podstawie raportu Komisji Europejskiej: Progress Report on the implementation of the European Disability Strategy (2010-2020), str. 41.

Wciąż wiele wyzwań

Raport Komisji Europejskiej pokazuje, że mimo wielu działań podjętych na rzecz osób niepełnosprawnych przed Unią Europejską wciąż stoi wiele wyzwań. „Unia powinna nadal działać i wspierać państwa członkowskie tak, aby zwalczać ubóstwo, bezrobocie, ograniczony dostęp do opieki zdrowotnej, brak równych szans w edukacji, niewystarczającą dostępność, instytucjonalizację i wszelkie inne bariery, na jakie napotykają osoby niepełnosprawne” – czytamy w raporcie. Komisja zapewnia przy tym, że wciąż będzie mocno zaangażowana w realizację europejskiej strategii o niepełnosprawności, a wszystkie zaplanowane w ramach strategii działania będą kontynuowane w latach 2017-2020.

Iza Rutkowska

Zobacz:
Progress Report on the implementation of the European Disability Strategy (2010-2020).